Belang LDI neemt toe in nieuw pensioenstelsel

Auteur: Jens van Egmond, Hoofd LDI Strategie Europa van BlackRock.

De meeste mensen willen een voorspelbare pensioenuitkering. Daarom zouden pensioenfondsen moeten beleggen vanuit hun verplichtingen en de navenante risico’s slim afdekken. Niet alleen nu maar zeker ook in het nieuwe pensioenstelsel. Immers, het beleggingsrisico komt meer direct bij de deelnemer te liggen.

Pensioenfondsen werken met Liability Driven Investing (LDI), een beleggingsstrategie waarmee ze hun beleggingen beter afstemmen op hun verplichtingen. Daarbij gaat het ze vooral om het afdekken van het grootste risico van deze verplichtingen, het renterisico. LDI stelt pensioenfondsen in staat het beschikbare vermogen in feite om te zetten in een serie kasstromen-op-maat; deze kasstromen bieden de deelnemer voor de lange termijn een hoge mate van zekerheid, in de vorm van een stabiele uitkering. Zo weet de deelnemer over welk bedrag hij (nu of later) maandelijks kan beschikken.

Om die zekerheid te kunnen bieden, is het voor pensioenfondsen cruciaal de belangrijkste beleggingsrisico’s te beheersen.

Verplichtingen bepalen startpunt LDI

Het startpunt bij LDI-beleggen is voor ieder pensioenfonds de stroom van verwachte pensioenuitkeringen voor de komende jaren. Hoewel we deze in het nieuwe pensioenstelsel geen “verplichtingen” meer zullen noemen, zijn de beleggingsrisico’s niet anders.

Wat als je als pensioenfonds besluit het renterisico niet of nauwelijks af te dekken? Vanuit de aanname dat meer risico samengaat met meer rendement? Dit causale verband gaat niet op als het gaat om renterisico’s. Want als je die niet afdekt, word je alleen beloond als de rente méér stijgt dan de markt heeft ingeprijsd. In alle andere gevallen verlies je geld. Deze asymmetrie kan een belangrijke risicofactor zijn voor het totale beleggingsbeleid.

In het nieuwe flexibele contract, waar gerichter op de leeftijd van deelnemers wordt belegd, kunnen voor jonge deelnemers wel degelijk ‘opportunity costs’ bestaan van afdekken van renterisico. Immers, er moet onderpand beschikbaar gesteld worden, wat ten koste kan gaan van de allocatie naar de groeiportefeuille en daarmee het verwachte pensioen.

Een goede start is een analyse van de gewenste risicoafdekking per leeftijdsgroep.

Met leverage meer risico’s afdekken

Vaak vragen pensioenfondsen zich af: kan je met minder vermogen meer renterisico van de beleggingsportefeuille afdekken? Met LDI kan dat inderdaad. Zo bieden renteswaps een vorm van leverage waarbij je risico kunt afdekken zonder dat je daar per se vermogen voor nodig hebt: bijvoorbeeld door een vastrentende obligatie om te ruilen voor een obligatie met flexibele rente.

Uiteraard heb je dan nog wel enig vermogen nodig voor het geval de rente stijgt (voor de financiering van het onderpand) maar lang niet zoveel als bij de aankoop van de obligatie. Tevens kan het balansmanagement zo worden ingericht dat de exposure naar bijvoorbeeld aandelen niet per se hoeft te dalen.

Het is daarom van belang goed na te denken over de operationele opzet van het flexibele contract in het nieuwe pensioenstelsel, zodat er geen inefficiënties ontstaan. Ook heeft BlackRock ervaring met het toedelen resp. toerekenen van de LDI beleggingen naar de diverse deelnemers resp. deelnemercohorten.

Hoe ouder, hoe meer risicoafdekking

In het nieuwe pensioenstelsel kunnen pensioenfondsen bij de keus voor het solidaire pensioencontract geen geld meer overhevelen tussen de leeftijdscohorten, ofwel generaties; en bij de keus voor het flexibele pensioencontract ook niet meer tussen individuen.

Grosso modo is dan de redenering: hoe ouder de deelnemer, hoe veiliger je voor hem of haar moet beleggen. En dus meer renterisico moet afdekken. Ouderen hebben nu eenmaal meer belang bij stabiliteit, omdat hen minder tijd resteert om een gedaald rendement weer ‘goed te maken’. Hoe jonger de deelnemer, des te meer tijd hij heeft om bijvoorbeeld scherp gedaalde aandelenkoersen te zien herstellen; hij heeft meer ‘risicocapaciteit’. Naarmate de cohorten ouder zijn, moeten pensioenfondsen dus (veel) meer stabiliteit inbouwen, en een overkoepelende LDI-strategie kan hen daar goed bij helpen. Een eventueel gewenste afdekking van inflatierisico kan men dan meteen meenemen, bijvoorbeeld met inflatiegerelateerde obligaties en inflatieswaps.

Risico vlak voor het invaarmoment afdekken

Bij sommige pensioenfondsen is de vrees dat ze, vlak voor het moment van invaren in het nieuwe pensioenstelsel, geconfronteerd worden met bijvoorbeeld een scherpe rentedaling of een aandelencrash. Ze zouden dan onder hun richtdekkingsgraad kunnen schieten, waardoor ze in het ergste geval moeten korten op pensioenen. Om dit te voorkomen, kunnen ze (kortstondig) sterker inzetten op risicoreductie, denk aan het verhogen van de renteafdekking met renteswaps of swaptions, de aanschaf van putopties en/of de verkoop van risicovolle beleggingen, zoals aandelen.

LDI-strategie om de risico-rendementsverhouding te optimaliseren

Door te werken met een LDI-strategie beperk je als pensioenfonds dus de risico’s. In sommige gevallen kost deze bescherming geld (bijvoorbeeld bij de aanschaf van putopties). De kunst voor de LDI-manager is dan ook om deze risicoafdekking zo efficiënt mogelijk te implementeren, eventueel in combinatie met een rendementsdoelstelling. De verhouding tussen risico en rendement is de belangrijkste beleggingskeuze van het pensioenfonds. LDI speelt een sleutelrol in het implementeren van de gewenste strategie.

Meer weten? 

Meer weten over LDI en wat de LDI-experts van BlackRock voor u kunnen betekenen? Mail Jens van Egmond (jens.vanegmond@blackrock.com) of bel +44 20 774 35308